Wat is een traumatische plexuslaesie?

BrachialePlexusDe brachiale plexus, de gele zenuw op de foto (Bron: boek "Anatomy of the Human Body" - Gray (1918)), wordt gevormd door een netwerk (= plexus) van zenuwen en vertakkingen van deze zenuwen die ter hoogte van de nek en de top van de borstkas uit het ruggenmerg zijn getreden. Deze zenuwen zorgen voor het gevoel en de aansturing van de spieren van de schouder en de arm.

Ondanks dat de plexus wordt beschermd door de botten die er omheen liggen, kan hij beschadigd raken door overmatige rek op de zenuwen of directe beschadiging (dit heet een laesie). De meest voorkomende oorzaak voor de rek of beschadiging is een verkeersongeluk, een val, sportongeluk, operatie, schiet- of bijtwonden. In al deze gevallen spreken we van een trauma.

Symptomen

Beschadiging van de plexus kan leiden tot spierzwakte met dunner worden van de spier (atrofie). Daarnaast kan het gevoel van de schouder en/of arm veranderen. Sommige patiënten krijgen een doof gevoel van de huid of juist tintelingen en zenuwpijn. Hoe dichter bij het ruggenmerg de zenuw beschadigd is, hoe groter de kans op (ernstige) pijn is.
Een beschadiging van een zenuw kan pijn veroorzaken doordat er op de plek van de beschadiging extra zenuwprikkels gevormd worden die doorgegeven worden aan de hersenen. Zo kan het dus zijn dat er op een bepaald moment geen “echte” pijn is in de vorm van bijvoorbeeld druk op de arm, maar dat de hersenen dit wel registreren als “echte” pijn.

Diagnose

Om de diagnose van een plexuslaesie te stellen worden de kracht en het gevoel van de schouder en arm onderzocht. Aan de hand van het gebied waar de gevoelsstoornissen zich bevinden en welke spieren zwakker zijn, kan een inschatting worden gemaakt van welke zenuwen er beschadigd zijn.
Vervolgens zal er met een CT- of MRI-scan beoordeeld worden welke zenuwen waar beschadigd zijn. Onderzoek van de zenuwgeleiding kan laten zien in welke mate de zenuwen beschadigd zijn.

Behandeling

Na het vaststellen van de diagnose zal in het begin na het trauma vooral behandeling en begeleiding van een fysiotherapeut en revalidatiearts van belang zijn. Fysiotherapie heeft als doel het voorkomen van een dwangstand van spieren/gewrichten waardoor eveneens pijn kan ontstaan. Een revalidatiearts behandelt mee voor een zo goed mogelijk herstel van de beschadigde schouder/arm. Vaak is er niet alleen letsel van de brachiale plexus, maar kunnen door een ongeluk ook botten zijn gebroken, hersen-/schedelbeschadigingen zijn opgetreden en beoordeelt de revalidatiearts hoe de behandeling moet worden aangepast aan de andere verwondingen.

Als er (ernstige) zenuwpijn ontstaat, wordt geprobeerd deze te onderdrukken met medicijnen. Uit onderzoek is gebleken dat ondanks (combinaties van) medicijnen de pijn door plexusbeschadigingen moeilijk te onderdrukken is.
Als er 3-6 maanden na het ongeluk nog geen herstel van de zenuw en verbetering van pijnklachten is, kan een neurochirurg een operatie uitvoeren om de zenuw (eventueel met gebruik van een transplantaat) te herstellen.
Mocht er na behandeling met medicatie en/of een operatie sprake zijn van zeer moeilijk behandelbare pijn, kan er in overleg met de pijnarts nagegaan worden of er een indicatie bestaat voor een andere gespecialiseerde behandeling. Daar dit minder gangbare behandelingen zijn waarvan de te verwachten effecten wisselend zijn, kan een indicatie pas na zorgvuldige overwegingen gesteld worden.