Wat is CRPS?

Complex regionaal pijnsyndroom (CRPS), voorheen posttraumatische of Südeckse dystrofie genoemd, is een chronische pijnaandoening die vaak ontstaat na letsel zoals een botbreuk of kneuzing en treedt meestal op in de ledematen. Normaal gezien geneest het letsel en verdwijnen pijnklachten, echter bij patiënten met CRPS zijn de pijnklachten vele malen erger en/of duren langer dan je normaal zou verwachten bij een dergelijke verwonding. Daarnaast zijn er ook patiënten waar de klachten zonder duidelijke aanleiding beginnen.
Er worden twee typen CRPS onderscheiden:

  • Type I: zonder zenuwschade
  • Type II: met zenuwschade

Symptomen

Bij CRPS is er een ontregeling van de zenuwbanen in het betreffende ledemaat die pijn en symptomen veroorzaken. De pijnklachten duiden dus niet op weefselschade, maar worden veroorzaakt door een abnormale reactie op een eerdere verwonding. De ontregeling van het zenuwstelsel in combinatie met ontstekingsverschijnselen leidt tot zenuwpijn. Daarbij kan er sprake zijn van de volgende symptomen:

  • Veranderd gevoel en overgevoeligheid voor aanraking
  • Veranderde temperatuur en huidskleur
  • Zwelling of abnormaal zweten
  • Bewegingsstoornis, zoals trillen, zwakte, stijfheid
  • Veranderde haar-, nagel- of huidgroei

Het verloop van de aandoening kan zeer uiteenlopen, van milde klachten met vlot herstel tot uitbreidende klachten met blijvende beperkingen.

Oorzaken

Het is nog niet precies duidelijk waarom sommige patiënten na een letsel CRPS ontwikkelen en niet gewoon genezen. Waarschijnlijk zijn er verschillende factoren die een rol spelen bij het ontstaan van CRPS, zoals:

Ontsteking

Onderzoek toont aan dat ontsteking mogelijk een belangrijk mechanisme is voor het ontstaan c.q. in stand houden van CRPS. Bij patiënten met CRPS werd bijvoorbeeld een hogere concentratie ontstekingseiwitten in het bloed, hersenvocht en de aangedane ledematen gevonden.

Hersenen

Er zijn aanwijzingen dat er een verhoogde gevoeligheid van de hersenen is voor het verwerken van pijnsignalen bij patiënten die CRPS ontwikkelen. Zo blijken bijvoorbeeld de pijnbanen die pijnprikkels dempen bij CRPS-patiënten minder goed te functioneren.

Genetische factoren

De rol van genetische factoren is nog onduidelijk. Er zijn studies die laten zien dat er mogelijk bepaalde genen betrokken zijn bij het ontstaan van CRPS, maar er moet meer onderzoek plaatsvinden om hierover uitsluitsel te geven.


Diagnose

Er is geen specifieke test om CRPS aan te tonen. De diagnose wordt gesteld op basis van het klachtenpatroon en de bevindingen bij het lichamelijk onderzoek.


Behandeling

Soms kan CRPS vanzelf overgaan, echter vaak is een aanvullende behandeling nodig. In de meeste gevallen zal in een multidisciplinair team de geschikte behandeling bepaald worden, waarbij fysiotherapie de belangrijkste plaats inneemt.

Fysiotherapie

Fysiotherapie is het belangrijkste onderdeel van de behandeling, met bewezen goed effect op de pijn, kracht, en mobiliteit van het aangedane lichaamsdeel. Het voornaamste doel van de behandeling is om functie van het betreffende arm of been terug te krijgen, en in tweede instantie pas het behandelen van pijn of andere symptomen.

Cognitieve gedragstherapie

Daarnaast is therapie die gericht is op het omgaan met de pijnklachten een belangrijk onderdeel van de behandeling van CRPS. Dit kan aangevuld worden via psychologische begeleiding of in het kader van een revalidatiebehandeling.

Transcutaneous electrical nerve stimulation (TENS)

Chronische pijnklachten kunnen verminderd worden door toediening van elektrische signalen aan zenuwuiteinden via elektroden op de huid. Dit wordt soms als aanvullende behandeling bij CRPS type I ingezet.

Medicatie

Meestal is men terughoudend met het medicamenteus behandelen van CRPS, gezien het beperkte of enkel kortdurende effect van medicatie. Pijnmedicatie voor zenuwpijn kan een effect hebben (bijvoorbeeld gabapentine). Opioïden lijken geen effect te hebben op CRPS. Bij uitzondering wordt er gekozen om de ontsteking te remmen door middel van corticosteroïden (bijvoorbeeld prednison), middels een kuur van maximaal twee weken.

Sympathicus blokkade

Het autonome (onwillekeurige) zenuwstelsel kan geblokkeerd worden met een plaatselijke verdoving. Dit kan bij sommige patiënten een tijdelijk effect op de pijnklachten geven. Deze behandeling wordt zelden toegepast gezien het kortdurend effect.